Uit ons recente relance-onderzoek blijkt dat 45% van de werkgevers verwacht dat de crisis nog tot eind 2021 zal duren. Ondanks de generieke gids en ondersteunende maatregelen vanuit de overheid, hebben werkgevers het gevoel dat er een grote verantwoordelijkheid in het kader van volksgezondheid op hun schouders rust. Moet je alle maatregelen volgen die in de gids beschreven staan? Hoe zorg je ervoor dat je medewerkers de regels respecteren?
Tijdens Acerta’s derde online HR Crossroads debat, gingen Marc Van Ranst, prof. dr. virologie KU Leuven, Valérie Vervliet, adviseur Welzijn op het werk van het kabinet Minister Muylle en co-auteur van de generieke gids, Lode Godderis, prof.dr. aan het centrum voor omgeving en gezondheid van de KU Leuven en directeur onderzoek bij IDEWE en Miet Vanhegen, doctoraatsonderzoeker KU Leuven, Instituut voor Arbeidsrecht en juriste bij Acerta, hierover in dialoog.
Valérie Vervliet: “In de generieke gids staan algemene regels. Meer sectorspecifieke aanvullingen vind je op de website van FOD WASO. Verder is er nog het ministerieel besluit dat zegt dat je als werkgever passende maatregelen moet nemen. Dat is een wettelijke verplichting.”
Wat die passende maatregelen kunnen zijn, bespreek je best met je CPBW. “Het moet natuurlijk haalbaar zijn voor je bedrijfsactiviteiten. Alternatieve maatregelen zijn een optie, als ze dezelfde mate van bescherming bieden. Voor essentiële bedrijven, die snel passende maatregelen hadden getroffen, kan de gids een inspiratiebron zijn om het nog beter te doen. Niet-essentiële bedrijven raad ik sowieso aan de gids te raadplegen.”
De vraag is tot waar de verantwoordelijkheid van de werkgever en die van de werknemer reikt. Wat gebeurt er wanneer er iets fout loopt? “Een scenario dat zich heel waarschijnlijk kan voordoen”, zegt Miet Vanhegen. “Maar niet alleen werkgevers, ook werknemers dragen de verantwoordelijkheid om zichzelf en hun collega’s te beschermen. Vanuit werkgeversgezag kan je tuchtsancties nemen wanneer een medewerker de maatregelen niet naleeft.”
Een vraag die op de lippen van menig werkgevers brandt: mag ik de temperatuur van mijn medewerkers meten? Mag ik mensen verplichten een coronatest te laten ondergaan?
Volgens Marc Van Ranst is koorts niet per definitie aanwezig bij COVID-19, en is het daarnaast ook nog eens makkelijk omzeilbaar: “Wanneer je koorts hebt en je wil gaan werken, neem je gewoon een pilletje en kan je zo weer aan de slag. Temperatuur meten geeft een vals gevoel van veiligheid. Voor werkgevers bestaat er trouwens geen enkele legale grond om coronatesten te vragen. Wat je daarentegen wèl kan doen, is het scheppen van een bedrijfscultuur waarbij een werknemer die ziek is, gewoon thuis kan blijven of thuis kan werken. In Vlaanderen beschouwen we opdagen op de werkvloer wanneer je ziek bent als een soort van heldendaad. Daar moeten we van afstappen, dat kan gewoon niet, zelfs niet bij een verkoudheid. Met een verkoudheid kan je gewoon thuiswerken, als je job dit toelaat.”
Uit de tussentijdse polls blijkt dat de kijkende werkgeverspopulatie reeds heel wat maatregelen heeft getroffen. Vooral mondmaskers en handgels (92%) en telewerken (89%) doen het goed. “Met handgels moet je oppassen”, waarschuwt Marc Van Ranst. “We plaatsen ze nu overal en dat is echt overkill. Mensen hun handen gaan er heel raar uitzien, en we moeten ook voorkomen dat we een hele generatie met smetvrees induceren. Wat handen schudden betreft, ben ik blij dat we dit op aanzienlijk korte tijd hebben afgeleerd. Laten we daar gewoon mee stoppen, ik vind dat niet erg.”
Bij de vraag in welke mate de coronacrisis en de overheidsmaatregelen de organisatie verhinderen om op korte termijn te openen, antwoordde 30% van de werkgevers dat hun werknemers bang zijn en niet willen terugkomen. “Dat mensen angstig zijn is normaal, ze hebben de voorbije maanden niets anders gehoord. Dat zal wel wegebben”, aldus Marc.
Lode Godderis vult aan: “De helft van de werknemers voelt zich onzeker, ook thuis. Bij het terugkeren naar de werkvloer zal angst een enorme hinderpaal zijn. Het is als leidinggevende en collega je plicht dit bespreekbaar te maken. De ACT-methode (Acceptance and Commitment Therapy) is bijzonder effectief om angsten te lijf te gaan. In een eerste fase moet je met je team tot een vorm van Acceptatie zien te komen. Het virus is er nu eenmaal, we moeten ermee leren leven. Vervolgens gaan jullie de Commitment aan: wat kunnen we doen, welke afspraken kunnen we maken? Op die manier verwerk je angst in je aanpak en help je mensen hun angsten overwinnen, zodat je met z’n allen de maatregelen kan naleven.”
Angst om besmet te worden is echter geen geldige reden om thuis te blijven. “Allereerst moeten we een onderscheid maken tussen risicopatiënten, en mensen die eerder vanuit een algemeen gevoel van angst handelen. Strikt genomen is de werknemer dan afwezig en kunnen er juridische gevolgen aan gekoppeld worden. Maar aan de basis gaat het om bezorgdheden langs beide kanten en is het belangrijker dat werkgevers en werknemers hierover blijven communiceren. Door je te ontfermen over het psychisch welzijn van je medewerkers en openlijk te communiceren over de maatregelen, wordt de drempel om terug te keren lager”, zegt Miet Vanhegen.
Valérie Vervliet heeft nog iets toe te voegen over de risicogroepen: “In de gids staat dat je bijzondere aandacht moet hebben voor kwetsbare groepen bij het uitwerken van je maatregelen. Geef hen bijvoorbeeld meer telewerk zodat ze minder naar de werkvloer moeten komen. Mensen die echt risicopatiënt zijn, kunnen een quarantaine-attest bekomen. Dit attest is in het leven geroepen om juridische onzekerheden weg te werken, want in principe zijn ze werkgeschikt.”
We evolueren stilaan richting een nieuw normaal, die een nieuwe aanpak van leidinggeven vergt. “Aan het begin van de crisis heb ik onmiddellijk de toon gezet door tegen mijn team te zeggen dat dit geen spurt, maar een marathon en misschien zelfs een triatlon is. Je moet je als leidinggevende visibel kapotwerken, want zo krijg je je mensen mee. Nu nog springen ze onverwacht in de bres, op plaatsen waar de nood hoog is. Da’s een opportuniteit voor je organisatie: mensen leren dingen bij, waardoor jullie er sterker uitkomen. Met die atmosfeer kan je nog een hele tijd aan de slag”, aldus Marc Van Ranst.
Lode Godderis sluit af met een laatste advies: “Denk na over het doel. Wat wil je samen bereiken? Vervolgens kan je een aantal regels gaan toepassen. Durf ook bijsturen. We leren continu bij, doen nieuwe inzichten op en moeten voortdurend optimaliseren. Wat heeft de crisis je geleerd, wat is positief, welke energie heeft het gegenereerd? En dan kunnen we ‘back naar new business as usual’.”
Raadpleeg ons relanceplan. Meer inspiratie over de generieke gids in de praktijk nodig? Herbekijk het debat.
Kennelijk onredelijk ontslag voor contractanten in de overheid
Contractanten in de openbare sector zullen vanaf nu ook beschermd zijn tegen kennelijk onredelijk ontslag. Op 1 mei 2024 treedt deze wet in werking. Ontdek wat je moet weten als werkgever.
Lees meerHoe zorg je voor een optimale work-lifebalans op de werkvloer?
Het mentaal welzijn van je werknemers zijn van groot belang en hier preventief op inzetten is een goede zaak. Hoe zorg je nu voor een optimaal evenwicht tussen werk en privé?
Lees meerDe verkiezingen komen eraan: wat moet er nog beslist worden?
In de aanloop naar de verkiezingen op 9 juni 2024 zijn er nog wat arbeidsdossiers die moeten afgewerkt worden en dus nog wat beslissingen die genomen moeten worden. Wat is de impact hiervan als werkgever?
Lees meer
