Op 1 mei 2010 trad de huidige EU-verordening 883/04 in werking. Zij bepaalt in welke lidstaat een zelfstandige zich moet aansluiten als hij actief is in meer dan één lidstaat. Deze verordening verving de EU-verordening 1408/71. Er was wel een overgangstermijn van 10 jaar ingebouwd: zelfstandigen op wie de oude verordening op dat moment van toepassing was, konden kiezen om hun situatie nog 10 jaar lang ongewijzigd te laten. Maar op 1 mei 2020 loopt die overgangsperiode af en vallen alle zelfstandigen onder de nieuwe verordening.
Het zou kunnen dat een zelfstandige, die volgens de oude verordening onder de Belgische sociale zekerheid valt, zich volgens de nieuwe verordening in een andere lidstaat moet aansluiten. Of omgekeerd. Hieronder enkele voorbeelden.
Voorbeeld 1
Een Belg was al vóór 2010 actief als werknemer in Nederland en als zelfstandige in België. Op basis van de oude verordening was hij verzekeringsplichtig in 2 lidstaten: als zelfstandige in België en als werknemer in Nederland. De nieuwe verordening voerde het één-lidstaat-principe in, waarbij het land van de werknemersactiviteit dominant is. Hij zal zich dus vanaf 1 mei 2020 ook als zelfstandige moeten aansluiten in Nederland. Zijn dossier in België wordt afgesloten.
Voorbeeld 2
Een Belg heeft zelfstandige activiteiten in Frankrijk en België, waarmee hij gestart is vóór 1 mei 2010. Hij woonde altijd al in België. Gelet op zijn woonplaats moest hij zich aansluiten in België. Op basis van de nieuwe verordening kan hij echter maar in België aangesloten blijven als hij hier ook een ‘substantieel deel’ van zijn activiteiten uitoefent. Daarvoor moet minstens 25% van het beroepsinkomen, de arbeidstijd, het aantal klanten enz. zich in België situeren.
Wat zijn de sancties?
Wat als de zelfstandige niets doet en binnen enkele jaren blijkt dat hij in de verkeerde lidstaat is aangesloten? Zijn dossier zal op dat moment onvermijdelijk geregulariseerd worden. Hij zal dan achterstallige bijdragen moeten betalen in de nieuwe lidstaat, wellicht met verhogingen. En als hij in de oude lidstaat terugbetalingen of uitkeringen heeft genoten, zal hij die moeten terugbetalen.
Wat moet je doen?
Je kan je situatie laten onderzoeken door het RSVZ. Als je bij Acerta aangesloten bent, kan je een mailtje sturen naar je regionaal kantoor. Als je in een andere lidstaat aangesloten bent, kan je mailen naar int@rsvz-inasti.fgov.be. Wacht niet tot 1 mei 2020. Niets belet je om de vraag nu al te stellen.
Als je na 1 mei 2010 gestart bent met activiteiten in verschillende lidstaten, viel je sowieso onder de nieuwe verordening en hoef je nu niets te doen.
Landen die geen EU-lidstaat zijn maar toch onder de EU-verordening vallen
Voor de volgende landen gelden dezelfde regels maar vanaf een latere datum:
| Zwitserland | 30 maart 2022 |
| Ijsland, Liechtenstein, Noorwegen (de EFTA-landen) | 31 mei 2022 |
| Kroatië | 30 juni 2023 |