Het belang van het overkoepelende sociaal overleg tussen werkgevers en werknemers is groot in België. Binnen de ondernemingen zelf gebeurt dit via de ondernemingsraad (OR) en het comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW). Beide overlegorganen worden om de 4 jaar opnieuw samengesteld.
Het CPBW is een overlegorgaan met als opdracht het bevorderen van het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Elke technische bedrijfseenheid van een onderneming in de privésector – profit of non-profit – die gewoonlijk, gemiddeld 50 werknemers of meer tewerk stelt, dient om de 4 jaar een nieuwe procedure op te starten om het CPBW te verkiezen.
Het overlegorgaan CPBW:
Voor een aantal beslissingen is het akkoord van het comité vereist.
In sommige ondernemingen van 50 tot 99 werknemers waar geen OR is, behoort het ontvangen van de financiële en economische bedrijfsinformatie ook tot de taken van het CPBW. Bovendien is het comité bevoegd om bepaalde sociale inlichtingen te ontvangen in ondernemingen zonder OR en zonder syndicale afvaardiging.
Een CPBW is samengesteld uit:
Het CPBW wordt opgericht volgens de procedure van de sociale verkiezingen. Hierbij worden de personeelsafgevaardigden aangeduid die tot een van de volgende werknemerscategoriëen behoren.
De kandidaten-arbeiders, kandidaten-bedienden en de kandidaten-jeugdige werknemers moeten behoren tot de technische bedrijfseenheid waarbinnen hun kandidatuur werd voorgedragen. Merk op: voor het CPBW is er geen aparte categorie voor de kaderleden. Zij zijn opgenomen in de categorie bedienden.
Om als afgevaardigde van het personeel verkiesbaar te zijn, moeten de werknemers aan de volgende voorwaarden voldoen op de dag van de verkiezingen:
Voor de categorie jeugdige werknemers gelden 2 bijkomende voorwaarden. Zij mogen zich kandidaat stellen als je onderneming op de dag van de verkiezingen ten minste 25 werknemers tewerkstelt en zij zelf op de kiesdag minstens 16 en jonger dan 25 jaar zijn.
Preventieadviseurs en vertrouwenspersonen van het bedrijf, die deel uitmaken van het personeel, mogen noch werkgeversafgevaardigde noch werknemersvertegenwoordiger worden.
Op de lijsten mogen niet meer kandidaten voorkomen dan er gewone en plaatsvervangende mandaten toegekend kunnen worden.
Voor elke neergelegde kandidatenlijst geldt volgend voorbeeld: voor de categorie van de bedienden, is het aantal vrouwen en mannen best evenredig met het aantal bedienden en de bedienden tewerkgesteld in de betrokken technische bedrijfseenheid. Zo streeft men op de kandidatenlijsten ook de evenredige vertegenwoordiging na van de in de onderneming tewerkgestelde buitenlandse werknemers.
Eenzelfde kandidaat mag niet op meer dan één kandidatenlijst worden voorgedragen.
Als er in de onderneming geen CPBW opgericht wordt omdat er niet voldoende kandidaten waren, neemt de vakbondsafvaardiging de taken van de personeelsvertegenwoordigers in het CPBW over.
De OR is een paritair orgaan waarin de werkgever de werknemersvertegenwoordigers informeert en raadpleegt. Het is een overlegorgaan. Het ondernemingshoofd neemt de eindbeslissingen, maar een dialoog moet steeds mogelijk zijn.
Elke technische bedrijfseenheid van een onderneming in de privésector – profit of non-profit – die gewoonlijk 100 werknemers of meer tewerk stelt, dient een OR te installeren. De OR moet om de 4 jaar hernieuwd worden in elke onderneming die gemiddeld, gewoonlijk tenminste 50 werknemers in dienst heeft.
De OR heeft verschillende taken:
De personeelsvertegenwoordigers dienen ook de werknemers te informeren:
Tegelijk moet iedere personeelsvertegenwoordiger erover waken discreet genoeg te blijven, zodat de belangen van de onderneming niet geschaad worden. In geen geval neemt de OR de plaats van de werkgever in bij het beheer van de onderneming.
De OR is samengesteld uit het ondernemingshoofd en de door hem of haar aangeduide werkgeversafgevaardigden, dit zijn personen die een leidinggevende functie vervullen. Het andere luik van het overlegorgaan bestaat uit verkozen werknemersafgevaardigden. Eén van hen zal ook instaan voor het secretariaat van de OR.
De OR wordt opgericht of hernieuwd volgens de procedure van de sociale verkiezingen. Hierbij worden de personeelsafgevaardigden aangeduid. De kandidaat-personeelsafgevaardigden behoren tot de de technische bedrijfseenheid waarbinnen hun kandidatuur werd voorgedragen. En ze maken deel uit van een van de volgende 4 werknemerscategoriën:
Om als afgevaardigde van het personeel verkiesbaar te zijn, moeten de werknemers op de dag van de verkiezingen aan de dezelfde voorwaarden voldoen als die voor het CPBW - zoals hier hoger beschreven.
Op de lijsten mogen niet meer kandidaten voorkomen dan er gewone en plaatsvervangende mandaten toegekend kunnen worden.
Voor elke neergelegde kandidatenlijst geldt volgend voorbeeld: voor de categorie van de bedienden, is het aantal vrouwen en mannen best evenredig met het aantal bedienden en de bedienden tewerkgesteld in de betrokken technische bedrijfseenheid. Zo streeft men op de kandidatenlijsten ook de evenredige vertegenwoordiging na van de in de onderneming tewerkgestelde buitenlandse werknemers.
Eenzelfde kandidaat mag niet op meer dan één kandidatenlijst worden voorgedragen.
Als werkgever snel een correct en overzichtelijk antwoord vinden op je hr en payroll-vragen? Daar zorgt Acerta graag voor.
Bekijk al onze dossiers voor werkgevers Bekijk alle artikels over dit onderwerp