Wat kunt u doen wanneer binnenkort de stroom uitvalt?
Dat er dit najaar en deze winter op bepaalde momenten een mogelijk tekort aan stroom zal zijn, en waarom dat zo zal zijn, is intussen al genoeg bekend. De overheid zette sinds de eerste energieschaarste in de winter van 2014-2015 krijtlijnen uit van maatregelen die er genomen kunnen worden wanneer er een stroomtekort is.
Zo werd o.m. beslist om een aantal zones en gemeentes tijdelijk zonder stroom te zetten wanneer er niet voldoende stroom kan geleverd worden. Wanneer uw onderneming in zo’n zone gevestigd is, zal dit ongetwijfeld leiden tot tijdelijke werkonderbrekingen.
De sociaaljuridische updates, bieden u een kant-en-klaar overzicht van alle wijzigingen op het gebied van arbeidswetgeving, fiscaliteit en sociale zekerheid.
Eén van de vragen die dan opduikt, is wat de sociaaljuridische gevolgen zijn van zo’n stroomonderbreking. Hierbij moeten we het onderscheid maken tussen de gevolgen van een aangekondigde stroomonderbreking en die van een onvoorziene stroompanne.
Aangekondigde stroomonderbreking
Hou ze bezig
De onderbreking zou in principe tussen 17.00 en 20.00 u plaatsvinden. In eerste instantie is het natuurlijk de bedoeling dat u creatief bekijkt hoe u uw personeel eventueel toch aan de slag kunt houden tijdens een stroomonderbreking of het aantal verloren uren beperken tot een minimum. Maar hoe?
⇒ Zoek het op een ander
Zo kunt u bv. noodgeneratoren voorzien, de werknemers in de mate van het mogelijke thuis laten werken (al kunnen ze daar evengoed in een afgeschakelde zone zitten, en bovendien kunt u dit ook niet eenzijdig opleggen), kunt u hen vervangingstaken geven (steeds in overeenstemming met hun niveau van opleiding), of, eenvoudiger nog, kunt u uw werknemers bv. verplichten om de batterij van hun laptop permanent opgeladen te houden (en ook hun documenten lokaal op te slaan), edm.
⇒ Overleg met de werknemer
Het eenvoudigste is dat uw werknemers een (halve) dag vakantie nemen op het tijdstip van de stroomonderbreking. Als uw medewerkers hiermee akkoord gaan, is dat prima, maar u kan dit niet afdwingen.
Werkt uw onderneming met glijdende werktijden? Dan kan u hem verzoeken om de glijtijden optimaal te benutten zodat er zo weinig mogelijk uren tijdens de tijdspanne van de stroomonderbreking vallen.
⇒ Uurroosters in het arbeidsreglement
Aangezien de uren van de onderbreking reeds min of meer vaststaan, is een andere mogelijkheid dat u een alternatief uurrooster toepast. Als dit rooster al in het arbeidsreglement is opgenomen en het tijdig en op de juiste wijze bekend gemaakt is aan de werknemers, staat het licht op groen om het toe te passen.
Omslachtiger is het wanneer u speciaal voor de periodes van de stroomonderbreking een nieuw uurrooster wil invoegen in het arbeidsreglement. Het wijzigen van het arbeidsreglement vraagt om dezelfde procedure als het instellen ervan. Dat houdt in : inschakelen van de ondernemingsraad, de wijziging aanplakken, openen van een register en een kopie naar het Toezicht van de Sociale Wetten sturen, kortom, niet echt wat men noemt een pasklare oplossing.
Stel dus dat u uw personeel onmogelijk aan het werk kunt houden, waar staat u dan?
Een tijdelijke onderbreking
De werkgever is verplicht om zijn werknemers werk te verschaffen. Dat uw werknemers dus tijdelijk niet kunnen werken omwille van het stroomtekort, ontslaat u niet van deze verplichting. Hoe moet u dan omgaan met deze schorsing van de arbeidsovereenkomst?
Werknemers hebben voor de niet gewerkte uren toch recht op loon, op basis van de regels inzake het gewaarborgd dagloon : Art. 27 WAO, 2e lid : “Recht op het loon dat hem zou zijn toegekomen indien hij zijn dagtaak normaal had kunnen volbrengen, heeft de werknemer die op het ogenblik dat hij zich naar het werk begeeft, geschikt is om te werken en […]: 2° die, buiten het geval van staking, wegens een oorzaak die onafhankelijk is van zijn wil, hetzij de arbeid niet kan beginnen wanneer hij zich normaal op de plaats van het werk had begeven, hetzij de arbeid, waaraan hij bezig was, niet kan voortzetten.”
Dat betekent niet meer of niet minder dan dat de werknemers gewoon recht zullen hebben op loon voor de verloren uren.
Een onderbreking van een volledige dag
Duurt de werkonderbreking omwille van het stroomtekort minstens een volledige dag, dan kunt u uw werknemers, zowel arbeiders als bedienden, tijdelijk werkloos stellen, omwille van overmacht. Zo kan bv. de kuisploeg die ’s ochtends het werk niet kan aanvatten, tijdelijk werkloos gesteld worden omwille van overmacht.
Overmacht veronderstelt namelijk een plotse, onvoorzienbare gebeurtenis, onafhankelijk van de wil van de partijen die de uitvoering van de overeenkomst tijdelijk volledig onmogelijk maakt.
Het gaat hier evenwel om een aangekondigde stroomonderbreking. In het kader van het invoeren van het afschakelplan in 2014-2015 heeft RVA dit toch aanvaard als overmacht. Het is echter afwachten of RVA nu hetzelfde standpunt zal innemen. Wij volgen dit verder voor u op en houden u op de hoogte.
Openbaar vervoer
Het is best mogelijk dat een werknemer woont en werkt in een gebied dat niet wordt afgeschakeld, maar toch getroffen wordt doordat het openbaar vervoer problemen ondervindt van een stroomonderbreking. En nu?
In deze situatie moet u de gewone regels van het gewaarborgd dagloon toepassen. Art. 27, 1e lid WAO: “recht op loon dat hem zou zijn toegekomen indien hij zijn dagtaak normaal had kunnen volbrengen, heeft de werknemer die op het ogenblik dat hij zich naar het werk begeeft, geschikt is om te werken en die, zich normaal naar zijn werk begevend, met vertraging of niet op de plaats van het werk aankomt, op voorwaarde dat die vertraging of die afwezigheid te wijten is aan een oorzaak die overkomen is op de weg naar het werk en die onafhankelijk is van zijn wil.”
De regels zijn hier op zich niet anders dan bij een ‘gewone’ vertraging of staking van het openbaar vervoer. De werknemer moet al het mogelijke doen om op tijd op het werk aan te komen. Wanneer een stroomonderbreking op voorhand werd aangekondigd, moet hij proberen om op een andere manier (op tijd) op het werk te geraken. Lukt dat niet, dan zal er geen recht op gewaarborgd dagloon zijn.
Een onaangekondigde stroomonderbreking
Een tijdelijke onderbreking
Werknemers die hun werk moeten onderbreken omwille van een onverwachte stroompanne, hebben sowieso recht op het loon voor deze verloren uren. Hier speelt namelijk het gewaarborgd dagloon. Voor werknemers die het werk niet hebben kunnen aanvatten en die zich nog niet naar het werk hebben begeven, kan eventueel tijdelijke werkloosheid omwille van overmacht worden aangevraagd.
Een onderbreking van een volledige dag
Duurt de werkonderbreking omwille van het stroomtekort minstens een volledige dag, dan kunt u uw werknemers, zowel arbeiders als bedienden, tijdelijk werkloos stellen, omwille van overmacht. Een stroomonderbreking die onaangekondigd is zou aanzien kunnen worden als een vorm van overmacht. Overmacht veronderstelt namelijk een plotse, onvoorzienbare gebeurtenis, onafhankelijk van de wil van de partijen die de uitvoering van de overeenkomst tijdelijk volledig onmogelijk maakt.
Het is wel zo dat de RVA telkens de tijdelijke werkloosheid omwille van overmacht moet goedkeuren. U zult dus op voorhand nooit 100% zeker zijn dat de tijdelijke werkloosheid zal aanvaard worden, u zult steeds een schriftelijk aanvraag moeten indienen bij het werkloosheidsbureau.
Openbaar vervoer
Wordt de werknemer verrast door de plotse stroomuitval en bijhorende verstoring van het openbaar vervoer, moet hij nog steeds al het nodige ondernemen om nog op het werk te geraken. In dat geval zal er wel sprake zijn van gewaarborgd dagloon voor de verloren uren.
Conclusie
Vermits de stroomuitval meestal op voorhand zal aangekondigd zijn, en deze bovendien doorgaans voor slechts enkele uren zal zijn, zult u in de meeste gevallen gewaarborgd dagloon verschuldigd zijn aan de werknemers die hun werk niet kunnen voortzetten.
Slechts wanneer de werknemers een volledige dag niet kunnen werken ten gevolge van de stroomonderbreking, kan er mogelijks worden teruggevallen op tijdelijke werkloosheid omwille van overmacht. Of RVA dit zou aanvaarden voor een aangekondigde stroomonderbreking is nog niet duidelijk. Wij volgen dit verder op en houden u verder op de hoogte van verdere ontwikkelingen.