Nachtarbeid

Arbeidsprestaties die worden uitgevoerd tussen 20 uur en 6 uur noemen we nachtarbeid. Nachtarbeid is in principe verboden, maar de wetgeving formuleert enkele uitzonderingen. In dit dossier duiken we dieper in op de voorwaarden en gevolgen van nachtarbeid.

Uitzonderingen op het algemeen principe

Nachtarbeid is toegelaten voor bepaalde sectoren, activiteiten of werknemers als deze afwijking op de wetgeving in de wet zelf is opgenomen of via een koninklijk besluit. Wanneer nachtarbeid wordt toegestaan is dit vaak omdat het gaat over activiteiten waarbij het door de maatschappij als normaal wordt ervaren dat deze ’s nachts worden uitgevoerd.

Procedure om nachtarbeid in te voeren

Wil je nachtarbeid invoeren in je bedrijf waarbij er gewoonlijk tussen middernacht en 5 uur ’s ochtends wordt gewerkt? Dan moet je dit eerst met je werknemers overleggen. Dit kan via de ondernemingsraad, anders via de vakbondsafvaardiging of, bij gebrek daaraan, rechtstreeks met je werknemers. Tijdens dit overleg bespreek je de volgende onderwerpen:

• Naleving van de cao 46 van de Nationale Arbeidsraad over de begeleidingsmaatregelen voor nachtarbeid;
• De mogelijkheid tot kinderopvang;
• De veiligheidsmaatregelen;
• De bezoldiging (gelijk voor mannen en vrouwen);
• Het aantal betrokken werknemers.

Een verslag van dit overleg stuur je naar je Paritair Comité. De volgende stap is tot een akkoord komen met je werknemers. Wanneer er een vakbondsafvaardiging aanwezig is in je bedrijf moet de arbeidsregeling rond nachtarbeid worden opgenomen in je cao. Deze cao laat je ondertekenen door de verschillende werknemersorganisaties. Wanneer er geen vakbondsafvaardiging is in je bedrijf, gebeurt het invoeren van nachtarbeid via een wijziging in het arbeidsreglement.

Vergoedingen voor nachtwerk

Werknemers die je gewoonlijk laat werken tussen middernacht en 5 uur ‘s ochtends, hebben vaak ook recht op een extra financiële vergoeding. Per uur nachtarbeid ontvangt de werknemer dan 1,39 euro extra (bedrag sinds 1 december 2022). Wernemers vanaf vijftig jaar ontvangen 1,68 euro per uur. Deze bedragen worden geïndexeerd.

Let wel, sommige sectoren voorzien daarnaast ook nog andere nachttoeslagen, onafhankelijk van het tijdstip van de prestaties.

Wettelijke verplichtingen

Wanneer je nachtarbeid invoert, moet je onder meer rekening houden met volgende wettelijke verplichtingen :

• De nachtarbeidsregeling moet evenveel werkuren bevatten als de voltijdse arbeidsregeling van het dagregime met een minimum van zes uur;
• Voorzie een aaneengesloten rusttijd van 11 uur per tijdvak van 24 uur;
• Voer een risicoanalyse uit en voorzie de nodige preventiemaatregelen;
• Organiseer een gezondheidstoezicht op de werknemers voorafgaand aan de nachtarbeid
• Zorg ervoor dat de preventiedienst en eerstehulpverlening beschikbaar zijn.

Hou ook rekening met de sectorale regels.

Minderjarigen mogen niet werken tussen 20 uur en 6 uur, tenzij voor bepaalde bedrijfstakken waar de wet hiervan afwijkt. Een minderjarige die ’s nachts werkt, heeft recht op twaalf opeenvolgende uren rust.

Nachtarbeid bij 50-plussers

Oudere werknemers die nachtarbeid doen, hebben het recht over te schakelen naar een dagregime. Hiervoor worden twee leeftijdsgrenzen gehanteerd:

• Werknemers vanaf 50 jaar hebben het recht om over te schakelen als ze al minimaal twintig jaar nachtarbeid uitvoeren en erkende medische redenen voorleggen.
• Werknemers vanaf 55 jaar mogen overschakelen op dagarbeid als ze minimaal twintig jaar nachtprestaties uitvoerden.