Starten als zelfstandige

Starten als zelfstandige in bijberoep kan wanneer je naast je zelfstandige activiteit: 

• minstens halftijds als werknemer werkt
• minstens halftijds werkt als ambtenaar
• minstens 60% van een volledig uurrooster werkt als leerkracht met vaste benoeming
• minstens 50% van een volledig uurrooster werkt als leerkracht zonder vaste benoeming 
• met loopbaanonderbreking bent, tijdskrediet geniet of een opzegvergoeding krijgt
• een socialezekerheidsuitkering krijgt zoals een werkloosheidsuitkering, ziekte- of invaliditeitsuitkering, uitkering wegens arbeidsongeval, brugpensioen (onder strenge voorwaarden: meer informatie vind je hier)

Hoeveel je verdient met je hoofdactiviteit is niet van belang. En er zit evenmin een plafond op wat je als zelfstandige in bijberoep mag verdienen. 

> Graag nagaan of je in aanmerking komt? Dat doe je via onze snelle tool

Als je werknemer bent, stort je werkgever een deel van je brutoloon naar de sociale zekerheid. Maar als zelfstandige in bijberoep sta je zélf in voor de betaling van de sociale bijdragen op de inkomsten uit je zelfstandige activiteit.

Sociale bijdragen betaal je per kwartaal en zijn in het geval van bijberoepers solidariteitsbijdragen waarmee je geen extra sociale rechten opbouwt. Betaal je in bijberoep minstens de minimumbijdrage van een zelfstandige in hoofdberoep? Dan kan je toch aanspraak maken op bepaalde rechten. 

Als zelfstandige in bijberoep betaal je net als zelfstandigen in hoofdberoep een sociale bijdrage van 20,5% wanneer je belastbaar inkomen 1 865,45 euro of meer bedraagt. Verdien je minder? Dan betaal je géén sociale bijdragen. 

Startende zelfstandigen in bijberoep betalen standaard een voorlopige bijdrage van 98,52 euro per kwartaal, berekend op een netto belastbaar jaarinkomen van 1 865,45 euro. Bovendien kan je als startende zelfstandige in bijberoep een vrijstelling van je sociale bijdragen aanvragen als je verwachte inkomen laag genoeg is. Heb je meer inkomsten dan verwacht en bedraagt je belastbaar inkomen meer dan 1 865,45 euro ? Dan geldt je vrijstelling niet meer en zal je een eindafrekening voor je sociale bijdragen ontvangen van je sociaal verzekeringsfonds zodra de FOD Financiën je definitieve inkomsten heeft doorgegeven. Om een hoge eindafrekening te vermijden kan je er bovendien voor kiezen om vóór het einde van het jaar een vrije bijdrage te storten, die je bovendien fiscaal kan aftrekken waardoor je netto belastbaar inkomen weer lager komt te liggen.

Wil je graag weten hoeveel sociale bijdrage je moet betalen? Bereken het eenvoudig met onze handige simulatortool

Omdat je als zelfstandige in bijberoep al verzekerd bent op basis van een ander statuut (bijvoorbeeld werknemer, ambtenaar of onderwjis) bouw je in de meeste gevallen géén sociale rechten op als zelfstandige. De bijdragen die je betaalt zijn eerder solidariteitsbijdragen.

Tenzij je in bijberoep minstens de minimumbijdrage van een zelfstandige in hoofdberoep betaalt, kan je toch aanspraak maken op bepaalde rechten.

Het sociaal verzekeringsfonds zorgt voor de correcte berekening van je sociale bijdragen als zelfstandige en stort deze door naar de staat.

Als zelfstandige moet je je wettelijk verplicht aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. Dit geldt zowel voor zelfstandigen in hoofdberoep als zelfstandigen in bijberoep.

Ja, dat kan. Ben je klaar om je vaste baan op te geven en voluit voor je zelfstandige activiteit te gaan? Dan kan je je sociaal statuut wijzigen naar hoofberoep. 

Ben je aan de slag in hoofdberoep en wil je je zelfstandige activiteit toch terugschroeven? Dan kan je je sociaal statuut wijzigen naar bijberoep

Bij een omschakeling moet je je sociaal verzekeringsfonds tijdig op de hoogte brengen om je sociale bijdragen aan te passen.

Ja, als je een ziekte- of invaliditeitsuitkering krijgt die voortvloeit uit een minstens halftijdse tewerkstelling kan je aan de slag als zelfstandige in bijberoep. Wel heb je daarvoor de toelating nodig van de adviserende arts van je ziekenfonds.

In het stelsel van de werknemers word je als arbeidsongeschikt erkend als je verdienvermogen verminderd is tot 1/3 of minder van wat een andere persoon van dezelfde stand en opleiding kan verdienen. Daarnaast moet je elke werkzaamheid stopzetten. Wel kan je, met toelating van de adviserende arts van je ziekenfonds, een arbeidsactiviteit uitoefenen tijdens je periode van arbeidsongeschiktheid. Opgelet: je beroepsinkomsten uit die toegelaten activiteit zijn niet onbeperkt cumuleerbaar met je ziekte- of invaliditeitsuitkering. Je uitkering zal dus eventueel verminderd worden. 

Je bent zelfstandige in bijberoep zolang je een uitkering ontvangt. Je ziekte- of invaliditeitsuitkering moet wel voortvloeien uit een minstens halftijdse tewerkstelling. In het andere geval word je ingeschreven als zelfstandige in hoofdberoep. 

Ja, onder bepaalde voorwaarden kan je als werkloze een zelfstandig bijberoep opstarten en intussen je werkloosheidsuitkering behouden. Voldoe je niet aan de voorwaarden, dan kan de RVA je nog wel toestaan om een bijberoep voort te zetten dat je al had toen je nog niet werkloos was.

Starten in bijberoep 

Je mag onder bepaalde voorwaarden tijdens de werkloosheid een bijkomstige activiteit als zelfstandige opstarten. Je mag dan gedurende maximum 12 maanden je werkloosheidsuitkering behouden. Deze regeling wordt ook wel ‘springplank naar zelfstandige’ genoemd.

Om in aanmerking te komen, moet je voldoen aan de volgende voorwaarden:

• je doet bij de RVA aangifte van de activiteit op het moment van de uitkeringsaanvraag of, indien je al uitkeringen ontvangt, vóór het begin van de activiteit,
• je mag je loontrekkende activiteit niet stopzetten of verminderen om van het voordeel te kunnen genieten,
• je mag de afgelopen 6 jaar de zelfstandige activiteit niet als hoofdberoep hebben uitgeoefend,
• de activiteit mag niet door derden worden uitgeoefend (in het bijzonder door werknemers of in onderaanneming), tenzij dit heel uitzonderlijk gebeurt,
• je zelfstandige activiteit heeft een bijkomstig karakter.

Vergeet ook niet je inkomsten te beperken. Je uitkering wordt namelijk verminderd met het bedrag van je netto belastbaar jaarinkomen dat het grensbedrag van 5  316,48 euro (bedrag vanaf 01/11/2023) overschrijdt.

Neem voor meer info contact op met de RVA.

Je bijberoep verderzetten

Wanneer je niet voldoet aan de voorwaarden, mag je in principe geen zelfstandige activiteit uitoefenen tijdens de werkloosheid. Wel mag je een bijberoep voortzetten dat je al had toen je nog niet werkloos was. Er gelden enkele strikte voorwaarden:

• je moet aangifte doen van je activiteit op het moment van je uitkeringsaanvraag, 
• je moet je activiteit al minstens 3 maanden uitoefenen, 
• je mag je bijberoep enkel uitoefenen na 18 uur ’s avonds en vóór 7 uur ’s morgens, 
• je inkomsten als zelfstandige in bijberoep mogen niet meer zijn dan 5 316,48  euro (bedrag vanaf 01/11/2023)  
• je zelfstandige activiteit moet een bijkomstig karakter hebben. 

Als je slechts occasioneel als zelfstandige werkt, hoef je vooraf geen aangifte te doen. Het volstaat dat je op je controlekaart de vakjes schrapt van de dagen waarop je gewerkt hebt. Voor die dagen heb je dan wel geen recht op een uitkering. 

Ja, je kan een zelfstandige activiteit in bijberoep combineren met tijdskrediet (privé-sector) of loopbaanonderbreking (openbare diensten) maar deze cumul is wel beperkt in de tijd. 

Tijdskrediet in de privé

Werk je als werknemer in de privésector, dan kan je tijdskrediet opnemen. Daarmee onderbreek je je tewerkstelling voor een bepaalde periode. Tijdens je tijdskrediet ontvang je een uitkering van de RVA.  

Wil je in die periode een zelfstandige activiteit uitoefenen, mét behoud van je RVA-uitkering? Dat mag alleen als je al minstens een jaar vóór de ingangsdatum van je tijdskrediet actief was als zelfstandige in bijberoep, voor diezelfde activiteit. Andere voorwaarde: tijdens je tijdskrediet blijf je pensioenrechten opbouwen als loontrekkende.  

Als je aan die twee voorwaarden voldoet, is cumulatie mogelijk gedurende maximaal:

- 12 maanden bij voltijdse onderbreking
- 24 maanden bij 1/2 onderbreking
- 60 maanden bij 1/5 onderbreking

Daarna kan je wel nog verder tijdskrediet opnemen, maar dan zonder uitkering van de RVA. Als je je zelfstandige activiteit zonder uitkering voortzet, word je zelfstandige in hoofdberoep, tenzij je daarnaast nog minstens halftijds werkt als loontrekkende.

Met andere woorden: tijdkrediet kan je niet gebruiken om een zelfstandige activiteit op te starten. Als je tijdskrediet opneemt en je dan pas vestigt als zelfstandige, verlies je je recht op uitkering.  

Loopbaanonderbreking bij de overheid

Ben je contractueel bij de overheid en neem je loopbaanonderbreking, dan mag je zelfstandige worden in bijberoep. Op voorwaarde dat je een loopbaanonderbrekingsuitkering krijgt én tegelijk ook je pensioenrechten blijft opbouwen als contractueel. De toegelaten cumulperiodes zijn:

- 12 maanden bij voltijdse onderbreking
- 24 maanden bij 1/2 onderbreking
- 60 maanden bij 1/5 of 1/10 onderbreking

​Na deze periode verlies je je uitkering. Neem je deeltijdse loopbaanonderbreking, dan moet je voor de start van de onderbreking al wel minstens 12 maanden zelfstandige in bijberoep geweest zijn.

Ben je vastbenoemd bij de overheid en neem je loopbaanonderbreking, dan kan je eveneens starten als zelfstandige in bijberoep als je tijdens je loopbaanonderbreking pensioenrechten blijft opbouwen als ambtenaar. Het al dan niet hebben van een onderbrekingsuitkering speelt hier geen rol.

Bij je start betaal je een som van 184,15 euro voor je inschrijving in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) en de activering van je btw-nummer bij de btw-registratie. Dit regel je hier snel en gemakkelijk online. Opgelet: deze kost kan hoger komen te liggen indien je nog bijkomende vergunningen nodig hebt. 

Je sociale bijdragen betaal je elk kwartaal - dus vier keer per jaar - via je sociaal verzekeringsfonds. Deze bedragen 20,5% van je netto belastbaar inkomen. Als starter betaal je een forfaitaire minimumbijdrage van € 98,52 per kwartaal. Wanneer je uiteindelijke jaarinkomen minder dan € 1 865,45 bedraagt, vallen je sociale bijdragen weg. 

Hieronder vind je een overzicht van de sociale bijdragen die je als zelfstandige in bijberoep betaalt:

Als zelfstandige in bijberoep betaal je belastingen op het inkomen dat je met je nevenactiviteit verdient. Voor de berekening van de belastingen zal de ficus je loon als zelfstandige in bijberoep optellen bij het loon dat je van je werkgever ontvangt. Voor de personenbelasting geldt: hoe meer je verdient, hoe meer belastingen je betaalt. Om je belastbare inkomen te verminderen kan je bepaalde beroepskosten van je bruto-inkomsten aftrekken. Zo kan je bijvoorbeeld de aankoop van je laptop, smartphone, printer en meer geheel of gedeeltelijk aftrekken. Maar ook de kosten van je boekhouder zijn bijvoorbeeld aftrekbaar.

Als bijberoeper betaal je naast je directe belastingen ook nog aanvullende belastingen zoals gemeente- en provinciebelasting. Deze variëren naargelang je woonplaats. 

Als zelfstandige in bijberoep ben je verplicht om een brandverzekering te nemen voor het pand waarin je zaak gevestigd is. Stel dat je per ongeluk schade toebrengt aan een klant, dan kan een professionele aansprakelijkheidsverzekering goed van pas komen. Tenslotte is het afsluiten van een verzekering voor je professioneel materiaal en apparatuur 100% aftrekbaar. 

Last but not least, krijg je als zelfstandige in bijberoep vaak ook te maken met boekhoudkosten. Je bent immers wettelijk verplicht om een boekhouding te voeren - en dat doe je best niet alleen. Je kan je hiervoor laten bijstaan door een accountant; door een digitale tool, zoals Dexxter, of door een combinatie van beiden. De keuze is aan jou. Je budget en tijd spelen doorgaans een doorslaggevende factor in deze beslissing maar het is goed om te weten dat je boekhoudkosten integraal kan aftrekken als beroepskost. In elk geval is het belangrijk dat je boekhouding steeds in orde is. Deze vormt namelijk de basis voor je btw-aangifte elk kwartaal en je personenbelasting jaarlijks. 

Vóór je kan starten als zelfstandige in bijberoep moet je je zaak verplicht laten registreren in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO). Deze kent je een ondernemingsnummer toe - een uniek identificatienummer - dat je moet vermelden op alle documenten in verband met je zaak. Je inschrijving in de KBO kost 105,50 euro en kan je hier eenvoudig online in orde brengen. 

Als zelfstandige in bijberoep ben je in de meeste gevallen btw-plichtig. Dat betekent dat je btw - een verbruiksbelasting op goederen en diensten - aanrekent op de facturen voor je klanten en doorstort in de schatkist. Maar je hebt ook recht op btw-aftrek als btw-plichtige zelfstandige. Je hoeft geen btw te betalen op goederen of diensten die je voor je eigen zaak aankoopt. 

Btw ontvangen en aftrekken: daarvoor dient jouw btw-boekhouding. 

Btw-plichtig

Ben je handelaar, dan ben je in principe btw-plichtig. Je rekent btw aan op elke factuur die je uitreikt en je stort het ontvangen btw-bedrag door aan de schatkist. Ook als zelfstandig helper in een eenmanszaak ben je in principe btw-plichtig, tenzij je onder leiding van familieleden werkt in een familiebedrijf.

Sommige vrije beroepen en beroepen met een sociaal karakter zijn vrijgesteld van btw-plicht.

Als zelfstandige in bijberoep is de kans groot dat je jaarlijkse omzet lager ligt dan 25.000 euro. In dat geval kan je kiezen voor een btw-vrijstelling en hoef je je klanten geen btw aan te rekenen.

Voordelen btw-vrijstellingen 
Geniet je als freelancer, zelfstandige of kleine onderneming vrijstelling van btw, dan heb je geen uitstaans met de btw. Je bent niet btw-plichtig en rekent dus geen btw op factuur, je dient geen btw-aangiften in en houdt geen btw-boekhouding bij. Het gebruik van een facturatieprogramma of een zelfgemaakt factuurboek en facturen die je manueel uitschrijft of opstelt in Excel volstaat. 

Nadelen btw -vrijstelling
Ingeval van btw-vrijstelling, mag je je klanten geen belasting over toegevoegde waarde aanrekenen. Daar staat tegenover dat je de op de ontvangen factuur vermelde belasting, niet mag aftrekken.

Draai je een hogere jaarlijkse omzet dan 25.000 euro? Dan moet je een btw-aangifte en klantenlisting indienen. Meer daarover lees je hier. 

Btw-nummer

Ben je btw-plichtig? Dan moet je je btw-nummer laten activeren bij de btw-administratie. Je btw-nummer bestaat uit je ondernemingsnummer met 'BE' ervoor (bijvoorbeeld: BE 0123 456 789). Je kan je btw-nummer hier eenvoudig activeren. 

Voor sommige beroepen heb je als starter een of meer vergunningen nodig. Een leur- of kermiskaart bijvoorbeeld. Bij bepaalde activiteiten horen ook erkenningen, toelatingen, registraties en/of meldingen van het Federaal Voedselagentschap, SABAM of andere instanties. Ben je niet helemaal zeker welke vergunningen voor jouw activiteit van toepassing zijn? Acerta bezorgt jou een antwoord op maat én dient de nodige vergunningsaanvragen in. 

Voorafgaandelijke vergunningen

Er zijn vier soorten vergunningen waarover je moet beschikken nog vóór je je gaat inschrijven als zelfstandige in bijberoep:

1. Beroepskaart voor vreemdelingen: als je geen EU-onderdaan bent en een zelfstandige activiteit wil uitoefenen in België.
2. Vergunning beenhouwer-spekslager: voor toekomstige uitbaters en/of de vakverantwoordelijken van een beenhouwerij of spekslagerij (in Brussel of Wallonië).
3. Machtiging ambulante handel (leurkaart): als je van plan bent om goederen te verkopen bij je klanten thuis, in een marktkraam, tijdens manifestaties, op straten of pleinen of in winkelgalerijen, in cafés en restaurants (voor bv. bloemenverkoop).
4. Vergunning kermisattracties (kermiskaart): als je een kermisattractie wil uitbaten.

Andere vergunningen

Deze vergunningen heb je in bepaalde gevallen zeker nodig om je zelfstandige activiteit te kunnen uitoefenen: 

• Toelating Federaal Voedselagentschap (FAVV): als je met voeding werkt.
• Erkenning als aannemer: als je overheidsopdrachten wil uitvoeren als aannemer.
• Vergunning dienstencheque-onderneming: als je een poets- of strijkbedrijf wil opstarten dat werkt met dienstencheques.
• Vergunning muziek in je bedrijf (SABAM): als je in je onderneming muziek wil afspelen (op de werkvloer, in de publieke ruimte, op je website of wachtlijn). 
• Vergunning ethylalcohol en alcoholhoudende dranken: als je als groot- of kleinhandel ethylalcohol of  alcoholhoudende dranken wil verkopen. 
• Tabaksvergunning: als je tabakswaren wil verkopen.-EORI-nummer: als je buiten de Europese Unie wil importeren of exporteren.