Binnenkort nieuwe ontslagregeling voor statutairen bij Vlaamse lokale besturen?

Kort Samengevat heeft de “vastheid van betrekking” in de openbare sector een dubbel doel. Het is enerzijds een vorm van bescherming tegen mogelijke politieke beïnvloeding die de onafhankelijke uitvoering van een openbare functie kan belemmeren en anderzijds biedt het de overheden zelf een betere garantie om de continuïteit van de openbare dienstverlening te kunnen garanderen.

De overheid is verplicht een negatieve evaluatieprocedure of een tuchtprocedure op te starten bij een ontslag of de afzetting van een ambtenaar. Dergelijke procedures zijn echter zeer formalistisch, slepen lang aan en leiden niet altijd tot een effectief ontslag.

De ontslagprocedure bij een contractant verloopt wel exact op dezelfde manier als in een private onderneming.

De Vlaamse regering wil één en dezelfde, flexibele ontslagregeling voor statutaire personeelsleden zoals die in het arbeidsrecht bestaat voor de contractuele personeelsleden.

Aangezien de Vlaamse regering de federale arbeidswetgeving niet kan veranderen, grijpt de Vlaamse regering in op de wettelijke basis voor tucht en ontslag van statutairen.

Het ontwerpdecreet bevat twee fundamentele wijzigingen:

1. Het ontslag en de afzetting wordt uit de tuchtprocedure geschrapt. In de plaats hiervan verwijst het decreet eenvoudigweg naar het hoofdstuk over ontslag uit de wet op de arbeidsovereenkomsten. Anders gezegd worden de ontslagregels van de private sector doorgetrokken naar de statutairen in dienst van het lokaal bestuur. Dezelfde opzegtermijnen, dezelfde inhoud en vorm van de opzegbrief, dezelfde vorm van betekening van het ontslag, dezelfde ingangsdatum, de optie van het ontslag om dringende reden, de verbrekingsvergoeding… quasi alle bepalingen worden via een verwijzing naar de Wet op de arbeidsovereenkomsten van toepassing verklaard.
2. De arbeidsrechtbanken en -hoven worden bevoegd gemaakt om geschillen die voortvloeien uit de beëindiging van de statutaire hoedanigheid te behandelen. Dat geeft eenzelfde rechtsbescherming aan contractuele en statutaire personeelsleden bij een dienstbeëindiging.

Wie valt onder de nieuwe regeling?

Het gaat om een beperkte groep van statutaire ambtenaren, namelijk enkel statutair personeel van een provinciebestuur, een Vlaamse stad, gemeente of OCMW.

Andere statutairen in dienst van bijvoorbeeld de Vlaamse Overheid, de federale administraties, vast benoemde ambtenaren bij de Waalse lokale besturen, vallen buiten de toepassing van de nieuwe regeling.

Omwille van welke redenen kunnen statutaire ontslagen worden?

Statutairen kunnen enkel ontslagen worden via de nieuwe ontslagregels omwille van hun beroepsongeschiktheid, hun gedrag of omwille van noodwendigheden in de werking van de organisatie.

Wanneer het slecht functioneren (de beroepsgeschiktheid) aan de basis ligt van de ontslagbeslissing, dan geldt er nog steeds de voorafgaandelijke verplichting om de evaluatieprocedure te respecteren. Let wel: een ontslag op basis van het gedrag (zelfs een ontslag wegens dringende reden) zal in de toekomst mogelijk zijn zonder voorafgaandelijk evaluatie.

Hoe zit het met de hoor- en motiveringsplicht?

Het ontslag van het statutair personeelslid blijft een administratieve rechtshandeling. Elk lokaal bestuur zal derhalve de algemene beginselen van behoorlijk bestuur dienen te respecteren. Zo zal de hoor- en motiveringsplicht in de toekomstige regeling niet genegeerd mogen worden.

Wat is de verhouding met de tuchtprocedure?

Het lokaal bestuur zal bij tuchtvergrijpen nog steeds de klassieke tuchtprocedure kunnen en moeten opstarten. Blijkt de overtreding van die aard dat een ontslag de enige gepaste oplossing zou zijn, dan kan de tuchtprocedure stopgezet worden en volgt het bestuur de nieuwe regels voor het ontslag.

Wanneer gaat de nieuwe ontslagregeling in voege?

De tekst van het ontwerpdecreet werd op woensdag 14 juni quasi ongewijzigd aangenomen door het Vlaams Parlement. Het decreet moet nu nog bekrachtigd worden door de Vlaamse Regering.

De nieuwe regeling treedt in werking op de eerste dag van de derde maand die volgt op het verstrijken van een termijn van 10 dagen te rekenen vanaf de publicatie.

Tenslotte is het wel nog koffiedik kijken hoe ver het staat met de besprekingen van het uitvoeringsbesluit. Acerta blijft het uiteraard opvolgen.