Het Grondwettelijk Hof vernietigt het ontslagdecreet!

Het ontslagdecreet

Het decreet van 16 juni 2023 wijzigde het Provinciedecreet en het decreet over het lokaal bestuur. Het decreet is in werking getreden op 1 oktober 2023.

Met dit decreet beoogde de decreetgever de gelijkschakeling van de ontslagregeling van contractuele en statutaire personeelsleden die werken bij de lokale en provinciale besturen. Meer in het bijzonder werden de bepalingen van de Arbeidsovereenkomstenwet inzake ontslag van toepassing verklaard op de statutaire personeelsleden, met als gevolg dat alle personeelsleden van de besturen - contractuelen én statutairen - op dezelfde gronden en met dezelfde modaliteiten ontslagen konden worden. Het waren nu ook de arbeidsrechtbanken, en niet meer de Raad van State, die bevoegd werden om kennis te nemen van geschillen die voortvloeiden uit het ontslag.

Het decreet had een aantal belangrijke gevolgen. Onder meer had voorheen de vernietiging van het ontslag door de Raad van State de re-integratie van de betrokken ambtenaar tot gevolg. Omdat arbeidsrechtsbanken niet bevoegd waren om een onrechtmatig ontslag te vernietigen was een re-integratie van het statutair personeelslid niet meer mogelijk. Het onterecht ontslagen personeelslid kon enkel aanspraak maken op een schadevergoeding na bewijs van fout, schade en oorzakelijk verband tussen de beide. 

Het arrest van het Grondwettelijk Hof van 5 juni 2025

Tegen het decreet werden niet minder dan vijf zaken aanhangig gemaakt bij het Grondwettelijk Hof. Het Hof vernietigt het decreet omwille van het ontbreken van de mogelijkheid tot re-integratie. Het Hof betwist niet dat het ontslagrecht van statutaire ambtenaren soepeler kan worden geregeld, maar deze flexibiliteit mag niet tot gevolg hebben dat het beschermingsniveau in een nieuwe wetgeving in aanzienlijke mate wordt verminderd. Dit is in strijd met artikel 23 van de Grondwet (de “standstill-verplichting”). De aanzienlijke vermindering van de bescherming, dus het verdwijnen van de mogelijkheid van re-integratie, is niet redelijk verantwoord en kan niet worden gecompenseerd met een schadevergoeding. 

Een gehele vernietiging, voor de toekomst

Het decreet wordt geheel vernietigd maar alleen voor de toekomst (met ingang van 5 juni 2025). Het Hof voegt toe dat de bepalingen van het Ontslagdecreet zo onlosmakelijk zijn verbonden met elkaar dat een gedeeltelijke vernietiging niet mogelijk is. 
Dit heeft tot gevolg dat bestaande beslissingen over reeds ontslagen ambtenaren blijven bestaan.

Voor toekomstige ontslagen zullen lokale besturen opnieuw de weg van evaluatie en tuchtrecht volgen. Bij een onrechtmatig bevonden ontslag zal een re-integratie opnieuw tot de mogelijkheden behoren. De procedures van evaluatie en ontslag die door de lokale besturen zijn voorzien in de rechtspositieregeling zullen moeten worden doorgelicht en waar nodig aangepast

De Raad van State herneemt haar bevoegdheid en de arbeidsovereenkomstenwet is niet langer meer van toepassing. 

Tot slot zal het arrest ongetwijfeld aanleiding geven tot nieuwe regelgeving vanuit de Vlaamse overheid. Lokale en provinciale besturen zullen op dat moment de bestaande procedures opnieuw moeten aanpassen.