Werkt jouw (onder)aannemer met buitenlandse werknemers? Let op voor aansprakelijkheid vanaf 2026 in Vlaanderen!

Vanaf 1 januari 2026 verstrengt de Vlaamse regering de regels in het kader van “ketenaansprakelijkheid” bij illegale tewerkstelling van buitenlandse werknemers. Opdrachtgevers en aannemers zullen binnenkort een uitgebreidere zorgvuldigheidsplicht moeten respecteren in bepaalde risicosectoren. 

Ter herinnering: ketenaansprakelijkheid uit de doeken

Ketenaansprakelijkheid betekent dat je als onderneming aansprakelijk gesteld kan worden voor onregelmatigheden waarvoor je op het eerste gezicht niet zelf verantwoordelijk bent. Dat speelt onder andere bij de tewerkstelling van buitenlandse (niet-EU) werknemers in België, zoals geregeld in de wet van 30 april 1999.

Voorbeeld: 
Een Belgische opdrachtgever werkt samen met een Portugese aannemer, die op zijn beurt Braziliaanse werknemers van een Braziliaanse onderaannemer detacheert naar België. Er is in dit geval dus een “keten” van actoren tussen de initiële Belgische opdrachtgever en de uiteindelijke Braziliaanse werknemers. 

Indien deze Braziliaanse werknemers geen geldige verblijf- en werkvergunning hebben om hier te werken, dan is dat niet enkel op risico van de Braziliaanse werkgever zelf: ook de Belgische opdrachtgever en de Portugese aannemer kunnen daarvoor aansprakelijk gesteld worden, ook al zijn zij niet de rechtstreekse werkgever en waren ze misschien niet op de hoogte dat de werknemers hier illegaal zijn.

De Vlaamse regering heeft recent strengere regels voorzien voor die ketenaansprakelijkheid bij illegale tewerkstelling. Illegale tewerkstelling slaat in dit geval op de situatie waarbij werknemers van niet-EU landen zonder geldige verblijfs- en werkvergunning in Vlaanderen verblijven en werken. Dat geldt niet alleen in de bouwsector, maar in alle gevallen van “aanneming” (dat betekent een dienstverlening tussen een opdrachtgever en een dienstverstrekker of aannemer, of tussen een aannemer en diens onderaannemer).

Strengere ketenaansprakelijkheid bij illegale tewerkstelling

Op dit moment kunnen opdrachtgevers of aannemers nog vrij gemakkelijk ontsnappen aan de ketenaansprakelijkheid bij illegale tewerkstelling: een schriftelijke verklaring tussen de opdrachtgever en een aannemer (of tussen aannemer en onderaannemer) volstaat, als daarin staat dat er geen illegale werknemers in dienst zijn, noch dat zij in dienst genomen zullen worden. Enige uitzondering daarbij is wanneer je als opdrachtgever op voorhand al op de hoogte gesteld was van (mogelijke) inbreuken door de arbeidsinspectie: in dat geval is een schriftelijke verklaring uiteraard onvoldoende om je aansprakelijkheid te ontwijken. 

Opdrachtgevers zijn eveneens vrijgesteld van ketenaansprakelijkheid wanneer ze niet vooraf op de hoogte gebracht waren door de arbeidsinspectie van het feit dat de onderaannemer van hun aannemer inbreuken pleegt in het kader van illegale tewerkstelling.

In de realiteit kan een goed opgestelde clausule in het aannemingscontract de opdrachtgevers dus vaak gemakkelijk buiten schot zetten. Inbreuken op de immigratiewetgeving worden op die manier te snel doorgeschoven naar de onderaannemers alleen. In de voorbije jaren zijn dan ook heel wat wanpraktijken aan het licht gekomen in het kader van sociale dumping, waardoor de Vlaamse regering het noodzakelijk vond om de ketenaansprakelijkheid te optimaliseren en effectiever te maken. Zo hopen ze opdrachtgevers af te raden om in zee te gaan met bedrijven die hun werkgeversverplichtingen mogelijk niet respecteren.

De nieuwe zorgvuldigheidscontrole

Daarom introduceert de Vlaamse regering een strengere zorgvuldigheidsplicht voor een beperkt aantal risicosectoren vanaf 1 januari 2026. Die plicht geldt binnen de relatie opdrachtgever en rechtstreekse aannemer (of aannemer en rechtstreekse onderaannemer).

De zorgvuldigheidscontrole bestaat erin dat de opdrachtgever, naast de schriftelijke verklaring én voorafgaandelijk aan de samenwerking, een aantal bijkomende gegevens moeten opvragen van zijn rechtstreekse aannemer (of de aannemer bij zijn rechtstreekse onderaannemer). Het gaat concreet over:

• identificatie- en contactgegevens van de (onder)aannemer, 
• gegevens over de persoon, de verblijfsrechtelijke situatie en de tewerkstelling van de buitenlandse werknemers (en eventueel zelfstandigen) van de rechtstreekse onderaannemer. Denk bijvoorbeeld aan kopieën van de verblijfs- en arbeidsvergunning, Limosa-meldingen, Dimona-meldingen, A1-documenten etc.

De opdrachtgevers (of aannemers) moeten die info ter beschikking houden van de inspectiediensten. Om dat te faciliteren zou er tegen 1 januari 2026 een onlineapplicatie of equivalent beschikbaar moeten zijn, waar de Vlaamse regering en sociale partners momenteel nog mee bezig zijn. Als een opdrachtgever (of aannemer) vaststelt dat zijn aannemer (of onderaannemer) de gevraagde gegevens niet meedeelt, moet hij deze nogmaals bevragen. Wanneer daar geen antwoord op komt, is het aan de opdrachtgever (of aannemer) om de Vlaamse Sociale Inspectie hiervan op de hoogte te brengen via een elektronisch meldloket.

Merk op dat opdrachtgevers (of aannemers) die in het bezit zijn van de schriftelijke verklaring én die aan de uitgebreide zorgvuldigheidsplicht voldoen vanaf 1 januari 2026, toch nog steeds strafbaar kunnen zijn als de arbeidsinspectie hen voorafgaand aan de inbreuk al op de hoogte gebracht had van de (mogelijke) illegale tewerkstelling door hun (onder)aannemer.

Voor wie geldt de verstrengde ketenaansprakelijkheid?

De nieuwe regels gelden niet voor iedereen:

1. Enkel professionele opdrachtgevers en aannemers die werken met (onder)aannemers zullen aan de verruimde zorgvuldigheidsplicht moeten voldoen. Opdrachtgevers en aannemers die een natuurlijke persoon zijn en louter om privé-doeleinden beroep doen op een (onder)aannemer, vallen dus niet onder het toepassingsgebied.
2. Bovendien zal de nieuwe zorgvuldigheidsplicht enkel voor een aantal risicosectoren gelden, zijnde de bouwsector, de schoonmaaksector, de vleessector en koeriersdiensten. Het Besluit dat dit vastlegt, is definitief goedgekeurd en wordt binnenkort gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.
3. Ten slotte is de nieuwe maatregel ingevoerd door de Vlaamse regering en geldt ze dus enkel voor aannemingsactiviteiten met tewerkstelling van buitenlandse werknemers uitgevoerd binnen het Vlaamse Gewest (bv. via detachering). Sinds de Zesde Staatshervorming is de toelating tot arbeid van buitenlandse werknemers immers een regionale bevoegdheid.

Hoge boetes mogelijk 

Opdrachtgevers en aannemers die hun zorgvuldigheidsplicht niet of onvoldoende uitvoeren, riskeren de zwaarste sanctie uit het Sociaal Stafwetboek (niveau 4): zowel een gevangenisstraf als administratieve of strafrechtelijke geldboetes zijn mogelijk tot maximaal 28.000 euro (administratief) of 56.000 euro (strafrechtelijk). 

De geldboetes zijn te vermenigvuldigen met het aantal buitenlandse onderdanen die bij de inbreuk betrokken zijn (met een maximum van 100 keer).

De Vlaamse regering voorziet wel in een gedoogperiode gedurende de eerste zes maanden na de inwerkingtreding van de verstrengde ketenaansprakelijkheid op 1 januari 2026. Dat betekent concreet dat er tijdens die periode nog geen sancties opgelegd zullen worden bij inbreuken.

_^Bronnen

• _{^{Decreet van 27 juni 2025 tot wijziging van artikel 12/3 en 12/4 van de wet van 30 april 1999 betreffende de tewerkstelling van buitenlandse werknemers en artikel 13/6 van het decreet houdende sociaalrechtelijk toezicht van 30 april 2004, BS 16 juli 2025.}} 
• _{^{Besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2010 tot uitvoering van het decreet van 10 december 2010 betreffende de private arbeidsbemiddeling, wat betreft de gedragscode uitzendactiviteiten, en het besluit van de Vlaamse Regering van 7 december 2018 houdende uitvoering van de wet van 30 april 1999 betreffende de tewerkstelling van buitenlandse werknemers, wat betreft de zorgvuldigheidsplicht bij ketenaansprakelijkheid (nog niet gepubliceerd in BS).}}